شکر خدا هوا دیگر کاملا بهاری شده و کم‌کم گرم‌تر هم می‌شود و طبق معمول، کمد لباس‌های تابستانی با مدل‌های گوناگون و متنوع با حضور مقامات کشوری و لشکری و در رأس همه‌ی مسئولان جناب مامان خانم! در طی مراسمی باشکوه بازمی‌گردد و ما می‌مانیم که امسال چه بپوشیم؛ البته لازم به ذکر است که بازکردن این کمدها برای برخی افراد بیش‌تر برای تجدید خاطره است و کم نیستند افرادی که لباس‌های سال قبل را تنها مناسب اهدا به موزه می‌دانند و با تغییر هفتگی مدهای گوناگون، هیچ راهی جز خرید لباس‌های جدید برای خود نمی‌بینند.

اما از داستان خود لباس بگذریم، چون دیگر خبری از کلاه و امثال آن هم نیست. بازار آرایش‌های متنوع موی سر - برای آقاپسرها - و خلاصه مد بهاره و تابستانه که متنوع‌ترین و جذاب‌ترین کلاس مد در کشور ماست داغ می‌شود، مسئله‌ای که در این میان ذهن برخی نوجوانان و جوانان را به خود مشغول می‌کند که توی این حال و هوا و اوضاع و احوال موهای‌مان را چطور در بیارویم؟ روشن است که توجه به مد و مدگرایی می‌تواند جنبه‌های دینی و شرعی هم داشته باشد که ما در این شماره سعی می‌کنیم به بخشی از این موارد بپردازیم.
 

حلال یا حرام؟

روشن است که «مد» جزو امور جدید است؛ یعنی مسائلی که در زمان پیامبر و ائمه علیهم‌السلام وجود نداشته؛ به عبارت روشن‌تر، قطعا در زمان پیامبر صلوات‌الله‌علیه این‌طور نبوده که مثلا وقتی یکی از اصحاب قصد رفتن به مسجد را داشت، فرزند عزیزش به او آویزان شود و گیر سه‌پیچ بدهد که "بابا! یه شال کمر جدید آمده بازار حتما باید بخرم" یا " یه بند شمشیر جدید مد شده من اگه نخرم آبروم پیش برو بچ مدینه می‌ره" و خلاصه چند درهمی پدر گرامی را تیغ بزند !البته نمی‌گوییم تغییر و تنوع در نحوه‌ی پوشش و مانند اون نبود، اما اگر هم تنوعی در نحوه‌ی پوشش‌ها به‌وجود می‌آمد در طول ده‌ها سال بود نه هرهفته، به همین دلیل حکمی روشن و صریح برای مد و مدگرایی از جانب پیامبر و ائمه علیهم‌السلام برای ما نقل نشده؛ در نتیجه چون اصل کلی در همه کارها حلال‌بودن است، مگر آن‌که دلیلی بر حرمت آن وجود داشته باشد می‌توان گفت مدگرایی هم به‌خودی‌خود حلال است؛ البته به شرطی که این توجه به مد و مدگرایی مصداق عمل دیگری نباشد که آن عمل در دین اسلام حرام خوانده شده است!
 

این یعنی چی اون‌وقت؟!

به عنوان مثال: ما در دین‌مان یک قاعده‌ی کلی داریم که شبیه به کافران‌شدن (یعنی خود را در ظاهر به شکل غیرمسلمان‌ها درآوردن) حرام است؛ به همین دلیل بعضی از فقها استفاده از لباس‌هایی مانند کراوات و پاپیون را حرام می‌دانند؛ چون این لباس‌ها مخصوص کفار است و همین‌طور صلیب به گردن‌انداختن و خلاصه هرچیز که ظاهر مسلمان را شبیه به غیرمسلمان‌ها کند، حرام محسوب می‌شود.

در نتیجه اگر خدای نکرده، روی‌مان به دیوار، یک روزی صلیب به گردن‌انداختن مد شود و عده‌ای بچه مسلمان از روی بی‌توجهی جو گیر شوند و بخواهند به انجام این کار اقدام کنند باید بدانند که این عمل نه به خاطر مُد‌بودنش بلکه به خاطر عنوان «شبیه کافران‌شدن» می‌تواند عملی حرام و گناه محسوب شود.

پس روی خط مد‌بودن به‌خودی‌خود حرام نیست؛ در نتیجه اگر یک مدل شلوار شیک یا پیراهن جدید مد شد یا یک مدل چادر جدید یا یک مدل روسری یا شال جدید که پوشش کامل دارد مد شد، استفاده از آن‌ها از این جهت اشکالی ندارد.
 

انگشت‌نما‌شدن

یکی دیگر از مسائل مهم در این مسئله، عنوان «لباس شهرت» است. شهرت در اصطلاح علم فقه نه به معنای مشهور‌شدن، بلکه به معنای انگشت‌نماشدن است؛ یعنی لباس‌پوشیدن یا تیپ‌زدن به شکلی که انسان را متفاوت از سایر مردم کند آن هم به شکلی که موجب تحقیر و تمسخر شود، چنین عملی در شریعت اسلام حرام است؛ حال چه به‌واسطه ی مدل خاص مو و لباس باشد و چه این‌که مثلا یک دانش‌آموز تصمیم بگیرد در محوطه‌ی مدرسه کلاه نمدی پیرمردهای قدیم را روی سرش بگذارد، خلاصه‌ی قضیه این‌که اگر یک مد لباس و مانند آن در این حد باشد (که البته خداوکیلی خصوصا در ابتدای رواج برخی از مدل‌های آرایشی یا برخی لباس‌ها همین‌طور هست) آن مد حرام است‌.

******

خلاصه‌ی کلام این‌که شیک پوشی و رعایت عُرف هر زمان مطابق با قواعد دین هیچ اشکالی ندارد، بلکه مورد تشویق دین هم محسوب می‌شود، فقط باید دقّت داشت که این عمل مصداق حرام دیگری شبیه‌شدن به کفار (یا تأیید و تبلیغ آن‌ها) و لباس شهرت‌بودن نباشد و درعین‌حال حدود کلی پوشش اسلامی را دارا باشد، به‌ویژه درباره‌ی خانم‌ها که طبق قواعد فقه باید میزان معینی از بدن را بپوشاند و موجب جلب توجه دیگران و تحریک نامحرمان نباشد.

نویسنده: روح‌الله حبیبیان
تصویرساز: معصومه کشایی